De plaatsen in het leven van Annie M.G. Schmidt

Jip en Janneke, Minoes, Pluk van de Petteflet, Otje... wie heeft er niet gehoord van de beroemde personages uit de geliefde werken van Annie M.G. Schmidt? Velen van ons zijn grootgebracht met deze verhalen en het is dan ook niet gek dat de beroemdste kinderboekenauteur van Nederland haar eigen dag gekregen heeft. 20 mei is het namelijk Annie M.G. Schmidt dag en wij vonden dat een goede reden om eens te kijken naar de plaatsen die belangrijk waren in haar leven.

Dit artikel kan affiliate linkjes bevatten. Dit betekent dat wij een kleine bijdrage kunnen ontvangen voor boeken die je koopt via de links die we delen in dit artikel, zonder dat dit van invloed is op jou als lezer.

Annie M.G. Schmidt in Zeeland

Annie wordt op 20 mei 1911 geboren in Kapelle in Zeeland, onder de naam Anna Maria Geertruida. Ze was de derde dochter van het gezin dat deze naam kreeg, de twee oudste meisjes waren overleden. Annie overleefde en werd een moederskindje. Haar vader was dominee in Kapelle. In haar boek Wat ik nog weet schrijft ze over haar geboortedorp:

“De straat was geplaveid met grote keien waarover de boerenkarren ratelden, altijd enkele dampende verse paardenvijgen achter zich latend,” (Wat ik nog weet, Annie M.G. Schmidt).

Hoewel Annie op latere leeftijd zelf vaak zei dat ze altijd een achtjarige is gebleven, had ze als kind niet veel op met haar leeftijdsgenootjes. Ze ging naar school in Goes, maar haar klasgenoten vonden da Annie gekke kleren droeg en vreemd praatte. Ze was een buitenbeentje.

Ze vond toevlucht in de boeken: De sprookjes van Andersen en Alice in Wonderland waren favoriet. Samen met haar moeder zong ze liedjes en werd ze urenlang voorgelezen. Op haar vierde schrijft ze haar eerste gedichtje en op haar veertiende stuurt haar moeder enkele van haar versjs naar de beroemde dichter Willem Kloos, die vindt dat Annie talent heeft. Bovendien voorspelt een helderziende dat Annie een beroemde schrijfster zal worden...

Het studentenleven van Annie M.G. Schmidt

Als Annie gaat studeren gaat ze op kamers wonen in Den Haag. Ze studeert notarieel recht net als haar oudere broer Wim, een wens van haar ouders, niet van haarzelf. Hij introduceert haar in het studentenleven, waar ze veel meer van geniet dan van studeren. Ze stopt met haar studie en wordt au pair in Hannover, in Duitsland in 1930. Na een jaar richt ze zich toch weer op een nieuwe studie. Ze laat zich opleiden tot bibliotheekassistente in Schiedam, iets wat haar wel ligt. Ze gaat vrijwilligerswerk doen op de Openbare Leeszaal in Middelburg. Ondertussen blijft ze schrijven. In 1938 debuteert ze officieel in het Christelijk Letterkundig Tijdschrift Opwaartse Wegen met twee verzen, waarvan een verwijst naar Willem Kloos.

Annie M.G. Schmidt in Amsterdam en Vlissingen

Na haar studie werkt ze als bibliothecaresse in onder andere Amsterdam. Wanneer ze voorleest aan kinderen in de Jordaan, wordt ze uitgejoeld omdat ze verantwoorde, literaire verhalen had uitgekozen, die de kinderen niet interesseerden. Ze zei hierover:

“Enfin, ik heb ze er allemaal uitgezet. Maar na afloop stond de hele troep mij op te wachten om me te schoppen. En ze hadden gelijk natuurlijk, want ik had ze niet geamuseerd. De keer daarna heb ik ze iets bloederigs verteld. Het was een groot succes.” (Wat ik nog weet, Annie. M.G. Schmidt)

In het begin van de Tweede Wereldoorlog, in 1941, wordt ze benoemd als directrice van de Openbare Bibliotheek in Vlissingen. Ze voert haar eigen verzet. Het bordje 'verboden voor Joden' weigert ze op te hangen in de bibliotheek en ook de boeken die van de Duitse bezetter uit de kast gehaald moeten worden, laat ze gewoon staan. De nationaal socialistische bladen komen ook niet in haar bibliotheek terecht.

Na de oorlog keert ze terug naar Amsterdam waar ze wordt gevraagd te werken voor de voormalige verzetskrant Het Parool. Het was een droom, waar ze als 'grijze muis' wordt opgenomen in een kring van intellectuelen, journalisten en kunstenaars, waaronder ook Fiep Westendorp, met wie ze haar hele leven bevriend zou blijven. Op een bijeenkomst van de personeelsvereniging laat ze een paar zelfgeschreven nummers horen bij het geïmproviseerd cabaret en haar collega's staan versteld. Het wordt haar doorbraak. Ze wordt lid van het cabaretgezelschap De Inktvis waarvoor ze teksten schrijft, waardoor het werk van Annie M.G. Schmidt voor het eerst bij het grote publiek terecht komt. Ook gaat ze nu schrijven voor de jeugdpagina van het Parool, op aandringen van de eindredacteur. Zo worden onder andere Dikkertje Dap en Jip en Janneke geboren.

Annie M.G. Schmidt - De typemachine van Berkel en Rodenrijs

Annie leert haar man Dick van Duijn kennen door een contactadvertentie die ze plaatst in de krant. Met het geld dat ze verdient voor het schrijven van liedjes en kinderboeken laat ze een huis bouwen in Berkel en Rodenrijs, waar Annie, Dick en hun zoon Flip gaan wonen. Ondertussen schrijft Annie ook over de familie Doorsnee in het radiohoorspel In Holland staat een huis. Bekende cabaretiers zoals Wim Sonneveld en Wim Kan kopen haar werk en in 1957 verdient ze genoeg met schrijven om ervan te leven en neemt ze onstlag bij Het Parool. Ze werkt hard, schrijft veel en krijgt de bijnaam De typemachine van Berkel en Rodenrijs. Ze wordt gevraagd om theaterproducties te schrijven, en schrijft voor Vara wanneer de televisie nog maar net in opkomst is. Ze wordt een nationale beroemdheid. Dat wordt nog opgevolgd door boekjes over Jip en Janneke, een televisieshow Pension Hommeles en de eerste Nederlandse musical: Heerlijk duurt het langst samen met componist Harry Bannink.

Annie M.G. Schmidt in Frankrijk

Annie en Dick hadden samen een vakantiehuisje in Frankrijk in Le Rouret, aan de Côte d'Azur. Eind jaren zestig besluiten ze om daar permanent te gaan wonen. In eerste instantie vindt Annie het heerlijk om niet meer voortdurend in de belangstelling te staan en omringd te zijn met mensen die haar niet kennen. Maar uiteindelijk gaaat ze de mensen en haar Amsterdam toch wel missen. In 1981 sterft Dick na een drie jaar durende ziekte en depressie. Annie besluit niet langer in Frankrijk te verblijven, maar keert terug naar Amsterdam. Ze huurt een huis aan het Vondelpark en de plek wordt een ontmoetingsplaats voor schrijvers en artiesten. Ze krijgt een netvliesaandoening en kan niet meer lezen. Ze kan wel nog genieten van muziek en puzzels en geeft veel interviews. Een interviewer noemt haar de leukste te interviewen persoon van Nederland, omdat ze geen doorsnee antwoorden geeft. Ondertussen blijven de prijzen maar komen en wint ze in 1988 de Hans Christiaan Andersen award, waar ze ontzettend dankbaar voor is. De prijs wordt uitgereikt door niemand minder dan Astrid Lindgren. Ze noemt Astrid haar zielsverwant, en ze delen samen een taartje, alsof ze zusjes zijn, aldus Annie.

Haar gezondheid gaat achteruit en ze vraagt aan Harry Bannink om haar begrafenismuziek te maken. Ze wil dat haar begrafenis een feest is, geen donkere bedoeling. Maar nu ze alles geregeld heeft, wil ze zelf ook wel genieten van het feestje. Ze sterft uiteindelijk de dag na haar 84e verjaardag, op 21 mei 1995. Meer lezen over Annie M.G. Schmidt? Lees dan ook haar biografie, geschreven door Annejet van der Zijl.