Wanneer je op zoek gaat naar boeken die zich in een bepaald land afspelen of een belangrijke rol hebben in de literaire geschiedenis van een land, kom je al gauw boeken tegen in talen die je niet kunt lezen. En dat is jammer, want wij lezen het liefst boeken zoals ze oorspronkelijk geschreven zijn. Maar, je wil ook niet alleen focussen op Engelse of Nederlandse boeken, zeker als het om verre landen gaat, want dan krijg je weer een heel vertekend beeld. We zullen het toch moeten doen met vertalingen.
Het is mooi dat er zo veel vertalers zijn die de mooiste boeken toegankelijk maken voor lezers buiten de taalgrenzen van het boek. Vertalers worden echter veel te weinig in het zonnetje gezet en verschijnen zelden op een omslag van het boek. Maar dat is een discussie voor een andere keer.
Waarom wij liever het origineel lezen? Simpel, er gaat altijd iets verloren in een vertaling, hoe goed de vertaler ook zijn/haar werk doet. Beeldspraak valt lang niet altijd te vertalen, om maar te zwijgen van woordgrapjes of zelfs poëzie. Probeer maar eens de beeldende taal, het ritme én het rijm van een taal over te zetten naar het andere. Het is een onmogelijke klus.
Daarnaast zijn er woorden die zich niet zo gemakkelijk laten vertalen, omdat er in andere talen geen enkel woord is wat precies hetzelfde betekent. Gezellig is zo'n woord in het Nederlands, al komt het Deense hygge wel in de buurt. Een ander voorbeeld is het Engelse siblings, waar wij dan weer geen woord voor hebben. We vonden het leuk om op zoek te gaan naar mooie woorden met een bijzondere betekenis die niet te vertalen zijn, en we kwamen een aantal erg mooie woorden tegen.
Tsundoku, je zag hem wellicht eerder al voorbij komen op onze Japanse boekenlegger. Het woord komt uit het Japans en betekent: het verzamelen van boeken en ze ongelezen opstapelen in je boekenkast. Klinkt herkenbaar? Naast de bekende boekenwurm bestaat er tegenwoordig ook de boekendraak, die boeken om zich heen verzamelt als schatten. We schreven eerder een column over ongelezen boeken in je boekenkast.
Coddiwomple is een lieflijk Engels werkwoord wat wel een beetje lijkt op het woord wandering, qua betekenis. Het is wanneer je naar iets onderweg bent maar je weet niet precies waarnaartoe. Het gaat om de weg, en niet om de bestemming. Een voorbeeld is een hike in een mooi natuurgebied.
Trouvaille is een Frans woord en gaat over een gelukkige vondst. Plotseling op iets stuiten, zoals een lief cafeetje of een mooie boekwinkel. Dit zijn de magische momenten van het reizen. Zo zie je maar dat er ook wel erg mooie woorden tevoorschijn komen dankzij de taalverschillen. Wat een droom zou het zijn om al deze talen te kunnen lezen, maar omdat we dat niet kunnen, zullen we des te dankbaarder zijn naar alle vertalers die ons toegang geven tot de wereldliteratuu.